As primeiras noticias do Hospital de peregrinos de San Martiño proceden de 1530 e 1541, afirmando Pacios que “ a súa fundación debe ser anterior a finais do século XV xa que o hospital atopábase baixo a advocación de San Sebastián, igual que o de Ribadeo, sendo precisamente nese momento cando San Sebastián é substituído por San Roque como santo ao que se lle pregaba para erradicala peste”. Na mesma liña, Pacios refírese a que no documento de 1531 ”indicase que se trata dun centro que leva anos funcionando e que necesita reparacións”, manténdose en funcionamento até 1833, se ben o inmóbel onde se asentaba foi coñecido durante moitos anos como “a casa do hospital”. Segundo afirma Pacios “en San Martiño temos contabilizado 123 peregrinos, dos que 105 son de procedencia descoñecida, 6 franceses, 5 alemáns, 1 irlandés, 1 flamengo e 1 da Illa de Malta, aumentando moito a presenza dos mesmos no Hospital aqueles anos que coinciden con ano xubilar”.
O denominado “Camiño do Mar”, estudado por Pacios nunha publicación do mesmo nome, discorrería pola practica totalidade das parroquias focegas, seguindo polos concello da área costeira da Mariña, a comarca de Ortegal e uníndose en Ferrol ao denominado “Camiño Inglés”. Segundo Pacios son moitas as referencias documentais a esta vía que entraba no noso concello pola Espiñeira, sinalando, por exemplo, que nun apeo de 1596, en relación cun terre situado en Nois e coñecido como Veiga de Candín, afirmase que lindaba co “camiño francés que de Ribadeo ven a Viveiro”. Outro tanto atopamos nun documento de 1596, referido a un muíño situado en Alemparte en Cangas, onde se afirma que limitaba “co camiño francés que de Viveiro vai a Ribadeo”. As referencias ao camiño francés, nome asociado ás rotas dos peregrinos, son abondosas na práctica totalidade dos núcleos de poboación de Foz, sinalándose tamén a existencia de dous “camiños franceses” que saían da Basílica de Mondoñedo.
As xornadas continuaran mañá martes 30 de xullo ás 20:30 na casa da cultura “Poeta Manuel María” de Foz cunha palestra do historiador coruñés Carlos Pereira Martínez sobre “A masonería na Mariña nos séculos XIX e XX”. Pereira Martínez, autor dunha abondosa obra bibliográfica centrada fundamentalmente na Idade Media e na época contemporánea, é unha das voces máis autorizadas no ámbito dos estudos sobre a masonería, con diversos traballos publicados en diferentes medios galegos. Pereira realizará un percorrido pola masonería n´A Mariña reparando nas agrupacións de masóns que funcionaron nas últimas décadas do século XIX e aqueloutras que se desenvolveron nas tres primeiras décadas do século XX, concretamente até o golpe de estado fascista de 1936, momento no que se abre unha profunda represión contra os membros deste colectivo, até o punto de que varios masóns mariñáns foron asasinados e encarcerados pola ditadura franquista.