Europa debe camiñar cara o traballo cualificado: suponse que só así poderemos ser punteiros en innovación e competir con China, Brasil ou Corea.
Pero, que é a cualificación? A cualificación, en teoría, consiste nunha clase de estudos que te preparan ” cualifican ” para realizar un traballo e un papel chamado tamén un título que o demostra. Isto é, cualificar consiste en aprender un oficio; pero non do modo que se fixo sempre.
Antigamente, os traballadores deste país eran algo. En que traballa o teu pai? O meu pai é albanel, o meu fontaneiro, o meu electricista. E se o teu pai era panadeiro, era panadeiro. Sempre: era o seu oficio.
Naquela época non había “cualificación”. Ninguén estudara nada ou case nada, ler, escribir, as catro regas e pouco mais; a xente que tiña un oficio tíñao porque o aprendeu traballando. Se eras fotógrafo, por exemplo, era logo de ser aprendiz do fotógrafo do teu pobo ou o teu barrio. Con todo, a xente era algo.
Agora, en cambio, a poboación está máis formada que nunca. Todo o mundo ten un título ou varios que o capacitan e especialízano nunha profesión. Pero ninguén é nada.
Renata, por exemplo, estudou nunha Escola de Belas Artes. A maioría dos seus profesores fixeron Belas Artes, cada un coa súa especialización. Pero, cal é o seu traballo? O de profesor; é dicir, non traballan naquilo para o que estudaron. Uns son pintores, outros escultores, fotógrafos, calcógrafos. Pero todos traballan no mesmo: o ensino, así, ao aluvión.
Sería distinto se cada cal se adscribíse á materia que lle corresponde. Que o campo da Tipografía o ensinase un tipógrafo, o da Informática un informático e o dos Fundamentos do Deseño un deseñador gráfico. Pero á hora da verdade, a clase impártea simplemente un profesor, alguén que aprobe o CAP, sen máis especificacións.
Fóra do sector surrealista da docencia, as cousas son aínda peores. A xente estuda o que sexa e isto ao final non significa absolutamente nada. Hai centos de Técnicos en Comercio e Mercadotecnia traballando de deseñadores gráficos. Deseñadores gráficos facendo de comerciais. Técnicos en Administración e Xestión de Empresas que se dedican á contabilidade. Fotógrafos que fan deseño web. Administradores de Sistemas Informáticos desempeñando funcións de Relacións Públicas.
No campo dos estudos universitarios a cousa dispárase. Incontables filólogos traballando en turismo, historiadores como xornalistas, xornalistas facendo de publicistas, comunicadores audiovisuais como informáticos, enxeñeiros de camiños como aparelladores.
En definitiva, ti estudas algo, pero isto é simbólico, porque non ten nada que ver co que logo vas ser. O empresario contrátate e métete no posto que ten e entras nese circuíto, aprendes a facer ese oficio e cando te despiden irás dar a outra empresa que necesite outra cousa. E ti tanto valerás para un roto como para un descosido.
Antigamente, sen tanto Ciclo, Grao, Posgrao, Máster, Simposio, Seminario ou Doutoramento a xente entraba nun taller do que fose como aprendiz e facía un oficio. E nese oficio mantíñase ata a vellez e logo xubilábase. Se se xubilaba un panadeiro, pasaba a ser “panadeiro xubilado”.
No futuro, en cambio, será moi distinto. Cando te xubiles, serás un “o-que-sexa xubilado” porque nunca terías un oficio. Aínda que se supón que un papeliño demostra que estás máis capacitado que o teu pai para unha determinada profesión, na que seguramente non traballarías nin un día en toda a túa vida.
Otero Regal